Oxidatieve stress en antioxidanten: dit wil je erover weten.
New York is één van de grootste energieverbruikers van de wereld. Elke dag wordt daar ontelbaar veel energie verbruikt. Maar stel je nou eens voor, er gaat een elektriciteitscentrale in New York kapot. Dan ligt half New York overhoop.
Laten we nou eens zeggen dat jouw lichaam hetzelfde werkt als New York. In ons lichaam bevinden zich ook elektriciteitscentrales, de mitochondriën genaamd. Deze voorzien je lichaam van energie. Op het moment dat er een groot deel van je mitochondriën ‘kapot’ zijn, ligt ons lichaam ook overhoop. Zo zijn er op dat moment te weinig antioxidanten of/en teveel vrije radicalen, wat een tal van ziektebeelden kan veroorzaken.
Mitochondriën: de basis
Oké. Voordat we in het echt technische verhaal gaan duiken, gaan we eerst kijken naar de basis door middel van een paar vragen.
Wat doen deze centrales en waarom zijn ze zo belangrijk?
Mitochondriën staan bekend als de elektriciteitscentrales van de cel. Ze voorzien je lijf van energie. De algemeen bekende formule voor energie aanmaak in mitochondriën ziet er als volgt uit:
Glucose (suiker) + O2 (zuurstof) = energie (in de vorm van ATP) + CO2 (koolstofdioxide) + H2O (water).
Zelf vind ik de benaming ‘elektriciteitscentrales van de cel’ een beetje te kort door de bocht. Mitochondriën doen namelijk veel meer dan dat. Heel lang werd namelijk gedacht dat de CO2 en de H2O die het mitochondrium aanmaakt slechts ‘afvalproducten’ waren. Tegenwoordig komt er steeds meer bewijs dat beide stoffen meer functies hebben dan voorheen werd gedacht.
Maar voor nu is de term ‘elektriciteitscentrale van de cel’ voldoende.
Onze mitochondriën kunnen ook minder goed gaan werken. Op dat moment spreek van je van ‘mitochondriale zwellingen’. Dat wil je niet hebben. Een mega aantal chronische klachten kan komen door een mitochondriale disfunctie.
Mitochondriën: hoe gaan ze kapot?
Dit plaatje hierboven ziet er natuurlijk heel ingewikkeld uit, maar gelukkig kunnen we het wat versimpelen. Dit is namelijk een dwarsdoorsnede van het mitochondrium.
In het mitochondrium bevindt zich de elektronentransportketen, zoals dat met een moeilijk woord heet. In de basis zijn dat de complexen I t/m IV (zie nummers in afbeelding).
Het doel van deze keten is om protonen (de H+‘jes in de afbeelding) over de complexen I t/m VI te pompen, zodat ons lichaam er energie (in de vorm van ATP) van kan maken.
Om ervoor te zorgen dat protonen goed over gepompt kunnen worden, moeten er voldoende elektronen in de complexen aanwezig zijn. Je kan elektronen zien als een soort poortwachtertjes die ervoor zorgen dat protonen erdoor kunnen, zodat er uiteindelijk energie van gemaakt kan worden.
Maar hoe gaan mitochondriën dan kapot?
Dat ga ik je uitleggen! Elektronen houden er altijd van om in groepjes te reizen. Op het moment dat een elektron ergens op zijn reis in de elektrontransportketting te lang op één plek blijft, kan het zijn dat een elektron zijn groepje verliest en dan gaat deze reageren met zuurstof. Daardoor kan de elektron onstabiel raken en vormt deze een vrije radicaal, welke het mitochondrium kapot kan maken. Deze vrije radicalen kunnen vervolgens ook weer elektronen ‘stelen’ en nog meer vrije radicalen vormen. Zo ontstaat een vicieuze cirkel.
Vrije radicalen zijn niet altijd slecht. Ze kunnen namelijk ook helpen bij het bestrijden van virussen en bacteriën. Wanneer er echter een teveel aan vrije radicalen ontstaat gaan de mitochondriën kapot en ontstaat er oxidatieve stress, wat weer kan zorgen voor een groot aantal klachten.
Een overtollige hoeveelheid aan vrije radicalen kan ontstaan door twee dingen:
1. Het lichaam wordt blootgesteld aan teveel giftige stressoren.
2. Het lichaam kan de overtollig aanwezige vrije radicalen niet meer neutraliseren.
Op het moment dat één van deze twee dingen gebeurt, kunnen er klachten ontstaan. In principe zijn een groot aantal ‘natuurlijke’ geneeswijzen ook gebaseerd op dit principe.
Giftige stressoren: deze willen we in de gaten houden
Giftige stressoren, oftewel toxines, kunnen afkomstig zijn van veel verschillende bronnen, zoals vervuiling in de lucht die we inademen, chemicaliën in voedsel en water, roken, alcohol, medicijnen, zware metalen en psychologische stress. Al deze toxines bevorderen de aanmaak van vrije radicalen en willen we dus liever vermijden.
Hieronder een aantal tips om ervoor te zorgen dat je het aantal toxines zo laag mogelijk houdt.
- Plaats een HEPA luchtfilter in je huis/slaapkamer
- Creëer een dieet van whole foods bestaande uit onderstaande
- Grasgevoerd vlees
- Wilde vis
- Kazen en melk
- Biologisch(e) fruit en (gefermenteerde) groenten
- Stop met roken.
- Stop/verminder alcohol en medicijn gebruik.
- Vermijd zware metalen.
- Vermijd schadelijke e-nummers.
Antioxidanten: de redders in nood
Antioxidanten kunnen dit proces van oxidatieve stress tegengaan. Antioxidanten geven een elektron af aan een vrije radicaal, zonder zelf instabiel en agressief te worden. Hierdoor wordt de vrije radicaal geneutraliseerd en stopt de kettingreactie. Antioxidanten die het lichaam zelf aanmaakt, worden endogene antioxidanten genoemd, terwijl antioxidanten uit voeding en supplementen exogeen zijn.
Bronnen van antioxidanten
Wil je je lichaam optimaal beschermen? Eet dan vooral veel natuurlijke, onbewerkte voeding. Kruiden, bessen, groenten, noten en fruit zijn rijke bronnen van antioxidanten.
Veel supplementen bevatten vaak ook een grote hoeveelheid aan antioxidanten en kunnen op dat gebied dus voordelig zijn voor de gezondheid.
Maar waarom bevatten veel supplementen antioxidanten?
Sommige stoffen hebben een vetachtige stof nodig om opgenomen te kunnen worden in het lichaam. Neem als voorbeeld vitamine D. Deze stof zal je in supplementvorm altijd zien in combinatie met een olie. Helaas is olie, door de onverzadigde vetzuren, gevoelig voor oxidatie. Daarom wordt er een antioxidant toegevoegd om de olie ‘vers’ te houden.
Dat is ook de reden waarom er in ons vitamine D3K2 supplement rozemarijnextract is toegevoegd. Rozemarijnextract is een antioxidant en beschermt daarmee de extra vierge olijfolie in ons vitamine D3K2 supplement tegen oxidatie.
Bij omega 3 supplementen dient er ook altijd een antioxidant toegevoegd te worden, aangezien hier ook sprake is van onverzadigde vetzuren die kunnen oxideren. Wij hebben het geluk dat er in ons omega 3 supplement een natuurlijke antioxidant aanwezig is, namelijk astaxanthine (wat het supplement de rode kleur geeft). Doordat er zoveel van deze stof aanwezig is in ons supplement, kunnen de vetzuren nauwelijks oxideren.
Samenvatting
Onze mitochondriën zijn de elektriciteitscentrales van onze cel. Deze mitochondriën produceren vrije radicalen die schade aan kunnen richten aan ons mitochondrium. Een teveel aan vrije radicalen kan ontstaan door een te hoge toevoer van toxines.
Antioxidanten zijn er om deze vrije radicalen te neutraliseren. Deze worden door ons lichaam geproduceerd (endogeen), maar kunnen ook uit de buitenwereld gehaald worden door middel van bijvoorbeeld voeding en supplementen (exogeen).
Hieronder staat een lijstje hoe je de balans zo tussen vrije radicalen en antioxidanten zo goed mogelijk kan houden:
- Plaats een HEPA luchtfilter in je huis/slaapkamer
- Creëer een dieet van whole foods bestaande uit onderstaande
- Grasgevoerd vlees
- Wilde vis
- Kazen en melk
- Biologisch(e) fruit en (gefermenteerde) groenten
- Stop met roken.
- Stop/verminder alcohol en medicijn gebruik.
- Vermijd zware metalen.
- Vermijd schadelijke e-nummers.